U bent hier: Home / Vrije tijd / Cultuur / Musea / La Boverie / De verzamelingen / Werk van de maand / Werk van de maand: Bartel Bruyn le jeun, Portret van een man
Document acties

Werk van de maand: Bartel Bruyn le jeun, Portret van een man

Een Luiks portret met een Duitse flair...



Bartel Bruyn de jongere (toegeschreven aan)

Keulen, ca. 1530 - ca. 1607-1610

Portret van een man

Tweede derde van de 16e eeuw

Olieverf op paneel, 48,5 x 33,5 cm

Inv. BA.WAL.05a.1954.300

 

Tijdens een openbare verkoping in 1945 verwierf het Museum voor Waalse Kunst dit portret van een man dat wordt voorgesteld als dat van de schilder Lambert Lombard aan het einde van zijn leven. Een Latijns opschrift op de lijst duidt het werk aan als een "obiit" portret, een gedenkpaneel dat gewoonlijk de naam en het wapen van de overledene draagt1 . Het was gebruikelijk om het portret op een prominente plaats te hangen bij begrafenissen.

Na een grondige stilistische analyse door de kunsthistoricus Didier Martens wordt het schilderij in verband gebracht met de Koloniale School van de tweede helft van de 16de eeuw, toegeschreven aan de schilder Barthel Bruyn de Jonge (ca. 1530 - ca. 1607-1610). Deze naam onderscheidt hem van zijn vader, Barthel Bruyn de Oude, bij wie hij zijn opleiding genoot.

Dit olieverfschilderij is uitgevoerd op een eikenhouten paneel met een geschulpte bovenzijde. Het frame is origineel: de vier staanders zijn met pen- en gatverbindingen aan elkaar verbonden en worden bijeengehouden door twee houten pennen op elke hoek.

Het werk is eerder gerestaureerd, maar dit eerdere werk is slecht verouderd. Een dikke geoxideerde vernis bedekte het hele schilderij en maakte de compositie aanzienlijk doffer. Talrijke overschilderingen (overlopende retouches) maskeerden de slijtage van de verflaag. Deze overschilderingen, die met olieverf werden aangebracht, zijn mettertijd donkerder geworden en verstoren de goede zichtbaarheid van het werk. De zwarte mantel van de figuur was bijvoorbeeld geheel bedekt met een homogene overschildering van dezelfde kleur.

De steun verkeert in een zeer goede staat van onderhoud. Slechts enkele kleine deukjes in de verflaag wijzen erop dat het paneel enigszins onder druk heeft gestaan als gevolg van te grote klimaatschommelingen.

Na het fixeren van de verflaag om verder materiaalverlies te voorkomen, werd het werk gevernist. Het paneel was eerder uit het frame verwijderd. Kleine plaatselijke retouches en overschilderingen werden ook verwijderd.

De verflaag is dun, aangebracht op een ongebleekte voorbereiding die is bedekt met een roze-beige gekleurde grondlaag. Het doel van deze laag is de tinten op te warmen door transparantie. Het schoonmaken van het werk bracht een nogal vlekkerige en versleten schildering aan het licht, die niettemin een zeer goede kwaliteit van uitvoering heeft behouden, die nog werd versterkt door het retoucheerwerk.

Parallel met de restauratie van het schilderij werden verschillende wetenschappelijke onderzoeken op het schilderij uitgevoerd. Een röntgenfoto van het frame onthulde een inscriptie verborgen onder de huidige Latijnse inscriptie. Ook werden, dankzij verrekijker observatie, oude brieven blootgelegd. De röntgenfoto onthulde een gedeeltelijke tekst in het Duits. De afgebeelde man zou een zekere Johann zijn die in februari 1576 overleed. Verrassend genoeg is het Latijnse gebed dat te zien is, een bijna getrouwe vertaling van de onderliggende Duitse inscriptie: ALL MEIN HOFFEN IN GOTT IOHANN VON... OBIIT ANNO DOMINI 1576DIE ... FEBRUARII. Helaas is de lezing van de naam onvolledig en beschikken wij niet over de informatie om de volledige identiteit van de opdrachtgever te kennen. Het zou verleidelijk zijn om de late inscriptie te elimineren ten gunste van de originele belettering om dit mysterie te ontrafelen. We zouden dan voor altijd een deel van de geschiedenis van dit werk, dat dankzij een identiteitsdiefstal in de collecties van Luik is verschenen, wegnemen.

Audrey Jeghers
Conservator bij de Musea van de Stad Luik

1. D. Martens, "Is het obiitportret van Lambert Lombard werkelijk een weergave van de Luikse schilder", Wallraf-Richartz-Jahrbuch, 52, 1991,
p.77-90.
2. Afgeronde vorm van het paneel bestaande uit een boog en tegenbochten.